Register Project Neocalvinisme

Roscellinus, Jean (1050-1125)

Bio

Christelijke Encyclopaedie¹ IV,777

Roscellinus, een godgeleerde en filosoof uit de Middeleeuwen. Geboren in het bisdom Soissons, gestorven in het begin van de 12de eeuw, canonicus te Compiegne. Hij geraakte in woordenstrijd met Anselmus. Volgens dezen was Roscellinus op theologisch terrein tritheist. Hij verklaarde de drie personen in het goddelijke Wezen voor drie op zichzelve bestaande dingen, zooals drie Engelen naast elkander bestaan, omdat anders niet de Zoon, maar ook de Vader en de Heilige Geest mensch zouden geworden zijn. Hij zei, dat men wel van drie goden zou kunnen spreken, als men maar vasthield, dat de drie personen één in wil en macht waren. Op de synode te Soissons in 1092 werd hij tot herroeping genoopt. Na zijn afzetting ging hij naar Engeland tot Willem den Roode, den grooten tegenstander van Anselmus. Toen Willem zich verzoend had met Anselmus, keerde Roscellinus naar Tours terug, waarhij de leeraar werd van Abaelard. Anselmus schreef tegen Roscellinus: de fide trinitatis. Ook Abaelard trad tegen hem op.

Als filosoof was Roscellinus nominalist, d.w.z. hij hield de algemeene begrippen voor bloote nomina, voor abstracties. Realiteit bezaten deze abstracties niet. Het waren universalia post rest. Daartegenover beweerde het realisme, dat de algemeene begrippen wel terdege realiteit bezaten: universalia ante res. Sommigen meenden, dat deze realiteit in de dingen zelve lag (Aristoteles) en anderen, dat ze lag in het goddelijk bewustzijn (Plato).

Ds J.H. Landwehr.