Nu ik toch hier bezig ben te handelen over de N.S.B. b, wil ik met grooten nadruk wijzen op de dezer dagen bij de N.V. Uitg. Mij. J.H. Kok te Kampen verschenen brochure van Prof. Mr A. Anema over „Grondslag en Karakter van de Italiaansch-fascistische Staatsleer” c. Dat men deze prachtige studie toch vooral bij getallen koope, leze en verspreide.
De staatsleer — dat is naar men in fascistische kringen zelf gezegd heeft — een heel voornaam punt. Inderdaad — daar zit de kneep. En juist op dit punt is er onhelderheid bij vele volgelingen, en bij de leiders, en misschien wel een neiging, om juist op dit principieele punt maar niet al te veel licht te ontsteeken, wijl men eens menschen erom verliezen kon.
Maar temeer daarom móet het debat telkens weer over die staatsleer worden ingezet.
En nu heeft Prof. Anema dit prachtig gedaan. Glashelder, en wetenschappelijk tot op den laatsten regel verantwoord. In voor ieder verstaanbare taal. Op verschillende punten veel misverstand, dat zich aan sommige veelgebruikte woorden hecht, wegnemende.
Het is waar — Prof. Anema beperkt zich tot de italiaansche fascistische staatsleer. Maar dat is voor ons geen reden, te zeggen: „dat gaat òns voorbij, want de hollandsche fascisten willen immers geen kopie van Italië zijn”. Het is, o zeker, waar, dat ze het zeggen, al is het een andere vraag, of zij het in de practijk principieel anders kunnen doen dan ginds geschiedt. Maar, afgedacht daarvan: ze zeggen zelf, dat ze de grondgedachten en hervormingsgedachten, ook van Italié, zoover deze een nederlandschen staat kunnen helpen opbouwen, in nederlandschen geest willen „verwerkelijken”. Als dat geen humbug is, dan beteekent het in elk geval, dat er grondgedachten zijn, die men principieel, „filosofisch”, aanvaardt. Welnu, alleen over grondgedachten spreekt Prof. Anema in zijn in geen enkel opzicht peuterig betoog; wie daarom weten wil, wat hem in Nederland ook wordt opgedrongen, kan uit deze uitnemende studie zich tot zijn heil waarschuwend hooren onderrichten.
K.S.
b. Vgl. ‘Is de N.S.B. Christelijk?’ I, De Reformatie 14 (1933v) 32,250v (11 mei 1934).
c. Vgl. Anne Anema (1872-1966), Grondslag en karakter van de Italiaansch-fascistische staatsleer, Kampen (J.H. Kok) 1934 (Maatschappelijke vraagstukken van den dag).