Losse gedachten

Gereformeerde Kerkbode. Officiëel Orgaan van de Gereformeerde Kerken der Classis Gorinchem

7e jaargang, onder redactie van S.O. Los, M.A. van Pernis en K. Schilder
Gorinchem (Mij. tot Expl. van Antirev. Bladen in de Alblasserwaard, de Vijfheerenlanden en Omgeving) 1919v
25 (geen paginering) (18 september 1920)

a

Rousseau dweepte met den natuurmensch. ’t Was de grootste heerlijkheid, een kind te zijn van de eeuwige wouden, zoo vond hij. Maar hij bleef stilletjes in Parijs; de boulevards waren toch beter dan ’t groene mos.

Vele gereformeerde en andere christenen dwepen met het ambt van dienaar des Woords. ’t Is de grootste heerlijkheid, een bedienaar te zijn van het wondere ambt, zoo vinden zij. Maar als ze geld hebben, dan houden ze hun zonen stil temidden van weelde; de spiegelruiten zijn voor zoonlief toch beter dan de pastorie en ’t groene gras. Daar hebt ge de gereformeerde Rousseau’s b.

Rivavol moet gezegd hebben, dat de mensch is als de kat; zij liefkoost ons niet, maar zij liefkoost aan ons zichzelf. Of ’t waar is? In elk geval kent iedere dominee menschen als de kat: zij kunnen ’t bij hem alleen maar uithouden, zoolang hij zich gestreeld voelt als zij zich aan hem verkiezen te streelen. En als zij ze van zich wegstoot . . . o, de hooge borst, of — bij een kat is dat ’t zelfde — de hooge rug!

Toen in 494 voor Christus de plebejers, die Rome verlaten hadden, weigerden terug te keeren als arme werklieden naar het rijke Rome, toen vertelde Menenius Aprippa hun, dat als de ledematen weigeren hard te werken voor de maag, die zelf niets uitvoert, zij zelf er de kwade gevolgen van zullen ondervinden. Die ledematen waren dan de menschen, die met de handen werken, de maag-menschen, dat waren de rijken c. Maar al zou ik elken Zondag „sociale preeken” houden, toch zou ik van deze wijsheid van Menenius nooit of te nimmer gebruik maken; en dat niet zoozeer om de theoretische overweging, dat ik Erasmus toegeef, dat dit fabeltje een „belachelijk en kinderachtig verzinsel” is d, als wel uit de practische overweging dat ik uit eigen ervaring weet, dat die fabel de menschen toch niet tot andere gedachten brengt en dat Erasmus dus ten onrechte den lof van deze zotheid gezongen heeft; want, geloof me, de menschen zullen toch maar altijd door iemand, wiens werk niet te controleeren is, als nietsdoener, als maag, beschouwen en ze zullen toch altijd weer constantelijk vergeten, dat de zoete beetjes, waarvan het lichaam profiteert, nooit verwerkt worden zonder zeer veel maagzuur; weshalve ik de onvruchtbaarheid van dit sociaal-homiletisch motief klaarlijk doorzie en dat zonder eenige verdienste mijnerzijds.

De Joden hebben eens gesidderd vanwege de plasregens en vanwege hun zonde; dus vanwege de natuurlijke oorzaak der Decemberkou en vanwege het geestelijk motief, dat ze kwaad gedaan hadden. (Ezra 10 : 9). Zouden de menschen, die alleen in Decemberweer en niet in zomerwarmte naar de preek komen luisteren, gelijk staan met of achterstaan bij dat joodsche publiek van Ezra? In eik geval trooste zich iedere catechismuspreeker in zomeravondstond, dat ook zelfs Ezra eerst de stemming van zijn gehoor moest laten overzomeren, voordat hij weten kon, wie nu waarlijk vanwege zijn zonde had gesidderd en niet enkel vanwege de kou.

Multatuli heeft eens gezegd: „geloof is slaap twijfel is begeerte; onderzoek is arbeid”. En „het aantal werklieden is gering” e. Hij begreep er niets van. Maar als hij misschien een orthodoxen kennis gehad heeft, die alleen naar de kerk ging bij een dominee, die zijn hersenen vacantie gaf, had dan Multatuli alleen schuld of ook die kennis en vooral die dominee die bij dien kennis zoo in de gratie was?

K. S.

a. Niet eerder opnieuw gepubliceerd.

b. Vgl. ‘Simonie in nieuwen vorm’, Gereformeerde Kerkbode van Vlaardingen Nr. 29 (16 juni 1917).

c. Vgl. Titus Livius (59 v.C.-17 n.C.), Ab Urbe Condita II xxxii 8-12.

d. Vgl. Desiderius Erasmus (1469-1536), Lof der zotheid c. 26: „Imo ridiculus ac puerilis apologus de ventre, reliquisque corporis membris confictus.”

e. ?