Van Hollands Kusten
Seerp Anema
P.N. van Kampen & Zoon
Amsterdam — 1907
Van aangezicht tot aangezicht
De vroege lente suizelt langs de wegen,
en aardegeuren dampt het rulle pad,
en d’eerste mier, ter zonn’ omhoog gestegen,
rolt dronken met de korrels, die z’omvat.
Ook gij, mijn zang! — een slaap van zooveel jaren
maakt vatbaar voor den roes van ’t zonnelicht;
’k voel dat uit morgendamp de dag zich zal verklaren
en wacht zijn roeping af, de lachend’ oogen dicht.
Roep zelf mij, Heer! — Ik speur U in de blâren,
die ’t nieuwe zonnelicht ontluiken deê,
en schokkend is in mij omhoog gevaren:
„O heilige Heer, kom met uw lente mee!
„Kom zóó tot mij, gelijk ten paradijze
„Gij kwaamt bij ’t ritselen van den dagewind
„en lied en leven zwellen deedt en rijzen
„daar binnen in uw schuldloos menschenkind.”
„Vergeet, dat, als die mier uit diept’ en donker,
„ook ik moest klimmen uit benauwden nacht,
„waar leugen is het lonkend stargeflonker
„en scheemring bode van nog zwarter nacht.
„Dan . . . lentaroom omademt mij de zegen,
„dien ’t witte morgenlicht van Golgotha
„heeft over mij gewekt; — o God, verkregen
„gerechtigheid . . . erkent Gij . . . uit genâ.”
Nu vaart de frissche wind langs ’t eeuwig blauwe
en fladdrend gaan de lokken van April;
hoog zwaait de zon heur zilveren flambouwe,
door woud en veld gaan wellust heen en wil.
De daken onzer oude steken over
labbert een luchtig kleed van klokkenklank;
Aprilwind stolpt het op en naar beneden,
hetkruis van Golgotha heilgroet en dank.
Verhoogde Christus, ach, Gij zijt zoo verre
en d’aarde is zoo nabij en, z’is zoo schoon;
wij worst’len vruchteloos, dat niets versperre
den weg der blikken tot uw glans en troon.
Dan doet de vijand onze zielen zeere:
„Zie, wij verstaan uw machtloos pogen niet:
„wanneer g’uw lied’ren zingt . . . waar is uw Heere,
„en als g’uw Heere zingt . . . waar is uw lied?”
’t Is Paschen en de wijde, blauwe hemel
is berstensvol van frissche voorjaarswind;
’k zie, hoe het witte wester wolkgewemel
aan d’ooster kimmen zwijmelt en verzwindt.
En met het brullend zingen harer baren
vertolkt de zee in glinstrend groen en blauw,
waarover schuim en zonnevelden varen,
haar wilde lentevreugd na winterrouw.
En door iets onbegrepens aangedreven,
daald’ ik den duintop mijner droomen af,
en ruischend sloot zich over licht en leven
de somb’re hemel van mijn loovergraf.
Daar klonk: „Ontbind de zolen uwer voeten
„o zanger; God verhoord uw heilge wensch:
„als eens Maria, zult gij ook ontmoeten
„den Vorst des Levens, Jezus, God en Mensch.”
Toen, waar het woud zijn koepelende kronen
naar oost en west en van elkander richt,
daar heeft mijn oog wijdstarend waargenomen
den Levensvorst in meer dan glans en licht.
Wat leven is? — Ik zal, ik zal het vragen
niet aan de zee, de zon, den lentedag,
maar aan dat oog, welks blik niet kan verdragen,
wie immer ’t licht met sterflijke oogen zag.
Mijn zielekracht was zeer nabij verdwijning;
ik knield’ en sprak en overlegde niet,
maar alles starend naar die glansverschijning
werd binnen in mij siddering en lied.
Hij sprak tot mij . . . Toen ben ik neergezegen
en als herinnering fluistert nog dit woord:
„Draag wat gij hebt gezien langs veld en wegen
en naar de harten mijner broed’ren voort.”
Dat wil, dat zal ik doen! o Heil’ge Heere,
de band waarmee ons ’t aardeleven bindt,
dat hem mijn zang in ied’re borst vertere
gelijk de vlam een hennepkoord verslindt.
o Koning van ons lied en van ons leven,
het leven ligt in puinen om ons heen;
Gij hebt het ons in hoop en glans hergeven;
nu wijdt ons hart het niemand anders, — neen!
Voorzang
Voorzang
Een vriendelijke hand heeft mij ontsloten
die blonde bergenrij van Hollands strand;
hun toppen lachen tegen zee en land;
ik lach tot hen, mijn blanke vreugdgenooten.
Ik min de stille majesteit der grooten,
der kleinen speelschheid en den steilen rand,
waarvan het wit ravijn is weggevloten,
hun lavastroomen van verblindend zand.
Mijn liederzaal zij zonnig als hun luchten;
de stem der zee moog om zijn hoeken varen;
des avonds vrede in wank’lende geruchten
en rijpen tot der nachten starrenklank;
en zoete wierook, Jesu lof en dank,
door koele hal en zuilengangen waren.
Herfst
Herfstverpoozing
Ontruste herfstwind zoeft door ’t duinenkruid;
Septemberstralen kwijnen door de wolken
en d’enk’le scheepjes, die de zee bevolken,
verneev’len langzaam in het droomend zuid.
O, sluim’ren doen de eindelooze kolken
en d’aarde sluimert van haar moeiten uit;
ze wacht in witte, gouddoorweven wolken
den grijzen winter als een kille bruid.
Maar wat doet naar den winternacht verlangen
mij, mij, wiens moeite met de herfst niet sterft:
o zomerzon, die niet dan koosd’ en kuste!
Mag d’aard door lust en moederweeld’ ontnerfd,
in ’s winters koelend’ armen rust erlangen,
wat jaargetijdenwiss’ling brengt mij ruste?
Avondstond
Een spoor van hoeven wijst ter hoeve ’t spoor,
waarlangs ik huiswaarts keer in zoete droomen;
konijnen vluchten heen, mijn tred vernomen,
en fluistrend dwaal ik donzen duinen door.
De kraaien keeren in een krijschend koor
terug naar ’t donker loof der kerkhofboomen,
waarboven ’t koop’ren maanlicht hangt te droomen;
daar scheurt een uilenstem de stilte . . . hoor!
Wat geeft aan d’avondstond dat zoet’ aroom,
dat dag en dagen nimmer mag omzweven,
die wond’re mengeling van droef en blij?
Dan houdt de ziel, gelijk de dag, den stroom
des pogens aan en blikt naar ’t rein verheven:
in d’avondstond is God ons zoo nabij.
De kraanvogel
En krijschend zoekt de kraan het wachtend nest,
als d’avondzonne, neigend naar de kimmen,
de kust, de zee en ’t wolkenlooze west
van stillen, avondlijken gloed ziet glimmen.
Hij rekt den hals; zijn vleugelpogen prest
den sluimerenden wind, den al te tragen
voor ’t harte dat verlangt, tot sneller dragen;
hem antwoordt reeds van ver het luistrend nest.
En Heer’ als ik bij ’t avondzonnedalen
langs duin en zee en hart vol liefde beid,
dan wacht mijn stem geen vreugdevol herhalen;
of stil . . . is ’t niet dat daar een ziele schreit,
maar ver, dat mijner vleug’len kracht mòet falen? . . .
O felste foltring van mijn eenzaamheid!
Herfstavond
Hoe dartelt als een heerde welig vee
van ooi en lam en hooggerugde rammen
het duinenleger langs de kalme zee,
gedoopt in ’t goud der laatste zonnevlammen.
Geen herdersstaf beheerscht ze, zoo gedwee
en willoos rijen zich haar ronde kammen,
tot waar ze dalen in den groenen vree
van wei en schaarsch omloofde eikenstammen.
Daar in de vert met koele najaarsdamp
gesluierd, bidden spitse dorpetorens:
elks naam is roep uit grijz’erinnering.
Des avondhemels eeuw’ge droomenlamp
heft reeds in ’t diepe zuid de zilv’ren horens
en wijdt het peinzen aan wat lang verging.
Dichterlot
Met licht en schaduwspiegels speelt de zee
een stralend spel; haar honderd scheepjes drijven
als zwarte vlekjes op metalen schijven;
ze dobb’ren veiliglijk en windgedwee.
O, ’t wolkenvolk daar boven wou wel mee
dat lokkend spel van licht en water vieren:
met lange sleepen langs de golven slieren
en roepen tot de scheepjes: mee, kom mee!
Maar wolken zijn geen water en geen licht,
als zijn z’uit zee en zonnegloed geboren:
Sluit sluit voor hen die beide rijken dicht!
Haar lot, o zangers, is ook u beschoren!
Voor ’t zonnerijk te zwaar, der aard te licht,
zoo gaat gij ’t leven, ’t leven u verloren!
Natuur!
Hoe weeldrig waait de volle westewind
en wolkenscharen trekken naar het oosten;
de zomergloed, die dorp en dalen roostte,
werd zacht en kalm als liefde van een kind.
Loosduinen peinst; z’n toren staart en zint
zwaarmoedig over ’t duin in najaarsverven,
terwijl de herfst de boomen, die daar sterven,
het winterkrip om kruin en takken windt.
Natuur, natuur ik heb u minnen mogen
van ’t eerst ontwaken mijner kinderjaren
en zelden, zèlden inniger dan nu;
die liefde kroon ik met mijn dichterpogen;
zoo mind’ ik eens een kind met gouden haren . . .
Sterft eenmaal als voor haar mijn hart voor u?
Storm
De goudomzoomde wolken wazen weg
in ’t hoogverlichte, violette westen,
en rustloos dreunen zee en zonnevesten,
dank zij der winden beukende beleg.
Daar gaan in vlammen op de laatste resten
der dagestad; haar heerlijkheid zinkt weg;
en ’t rijk der duisternis verwint in ’t westen;
dat nu de nacht victorie zinge en zegg’!
Woest zwaaien storm en nacht met donk’re armen;
de boomen zwaaien als waanzinnig mee,
en als ze breken, overstemt hun kermen
het doffe dreunen der verbolgen zee;
en d’arme sterv’ling smeekend om erbermen
vertwijfelt aan den dag van licht en vree.
Zeeënwee
Hoe zwalelt achter ’t duinenrak de zee
en koelt op ’t strand een toomelooze woede
en woelt en wentelt van verbijstrend wee
en stoot de knie op paal en steen te bloede.
In donker dalen bood de nacht een vree,
die vloekt met vrede, — die ondraaglijk broedde
met breede vlerken op de legersteê
en d’angst der lijderes met angsten voedde.
O stormenzee, o zee van buldrend klagen,
uw lijden is het lijden van een ziel,
die zwaarder lijdt, dan zielen kunnen dragen!
Ziel echter, als op u de liefde viel
des Mans op wien al Gods verbolgen baren
gebroken zijn, laat u geen wee vervaren!
Het visioen
Nu zingt de avondzee een psalm van licht
en heeft de zee in purpergloed ontstoken;
de duinen vlammen van haar stralenstroken:
heel ’t westen is één gloeiend Godsgedicht.
. . . Daar splijt de dampkring op! — Het zeegevecht
doet bronzen echo’s honderdvoudig leven;
de heldennamen Tromp en Ruyter beven
in roode runen aan de gele lucht . . .
Dooft reeds de fakkel, die zoo feestlijk blaakte?
Nog enk’le schoten schrillen langs de zee
en ’t avondwindje dat onthutst ontwaakte,
voert glansberoofde, bleeke wolkjes mee;
maar hij, die noode ’t blij aanschouwen staakte,
om Hollands dooden roem — een levend wee.
Avondvrede
O God, Gij die het licht daar dalen doet
in lust en luister bij geen kunst vernomen
door ’t twijgennet der half ontblaârde boomen,
terwijl de weste vochtig luwt en zoet;
o God, spreek tot mijn hunkerend gemoed;
bevestig aan mijn ziel in blij herhalen,
dat ik, genezen van mijn dwaze dwalen,
in U gevonden heb het hoogste goed.
De vesper noodt tot eindlijk huiswaarts gaan,
natuur tot toeven; — zie, in zeeg’nend dalen
drijft om die hoeve een minnend eiberpaar!
O Eindloos-goede, doe mij dagen dáár,
daarboven, waar die starren staan te pralen,
een rust, als deze uw avond heeft gedaan!
Zonnewending
Hoe bouwen oostwind en Decemberzon
in d’avondzee een monument van wolken,
dat steigert uit de bodemlooze kolken
met trotsche kracht, die ied’re worst’ling won.
En vloeiend goud is uit de dagebron
geronnen tusschen blauw-granieten blokken,
die tot een reuzentombe samenhokken
hoog boven ’t doode rijk der zomerzon.
Maar wat verbiedt m’als ieder jaar, m’n boden
met krip en krans naar ’t zomergraf te zenden,
droef weenend met der westewinden klacht?
Zij nadert, die mijn grauwen winternacht
met lentelach en zonneblik zal wenden
en spot: „Wat zoekt gij ’t leven bij de dooden?”
31 October
Langs ’t halfrond van mijn panorama varen
de grauwe luchten van het najaar weer;
de stormen zweepen regenvlagen neer
en leeren wilde hymnen aan de baren.
Dat profeteert mijn kwijnend hart den keer
des donk’ren aanvangs van mijn levensjaren;
o woud, uw dorre blaad’ren vallen neer:
wat bracht het leven mij, dan dorre blâren?
Maar klaagt niet, allen, die in stormen strijdt!
Staat even stil; — daarboven schijnt de zonne;
ze lacht onsterflijk, waar gij wordt verbeid.
De Vorst des Lichts is onze zaligheid,
die hel en dood en duisternis verwonne
en langs zijn stormenwegen veilig leidt!
Het kerkhof
De Stad-der-Graven groet heur gravenstad
Met honderd hooggetopte torenkruinen,
die staren, zon in ’t oog, langs bosch en duinen
tot aan de poort van ’t avondzonnepad.
Rijk doet de herfst zijn bladermuren bruinen
en langs zijn oude, zwartbeslijkte pad
erlangt het dorre zand van Eik-en-Duinen
jaar in jaar uit den àl te droeven schat.
Geen morgen, dat de stille stoet niet nadert,
gedoscht in ’t eerekleed van koning Dood,
de zwarte wagen door de kiezels radert,
die ’t zwijgend samenzijn met één vergroot.
Daartoe, o zanger, wordt ook gij vergaderd
na ’t zwichten voor den allerlaatsten nood.
Vaarwel
O, weet ge ’t wel, dat als de zomer vlucht,
de herfst nog enkele dagen pleegt te geven,
die met een adem van herboren leven
te vullen schijnen aard en zee en lucht?
Dan scheert de ziel, een zwaluw in haar vlucht,
nog even langs de zonnig-zoele dreven,
waar mei en zomer als herinn’ring zweven,
met snelle weelde, voor zich zelf beducht.
Dier dagen ééne blikt’ ik hoog van ’t duin.
De zonne dook naar ’t kalme rijk der golven,
het weenend hoofd met nevelen omwonden.
’t Vaarwel van ’t hart, dat sprakeloos bij ’t puin
waarin z’n aardsch verlangen ligt bedolven,
z’n glimlach kent, heb ik haar nagezonden.
Herfstavond
De laatste vlokken avondgoud verluchten
de gele kruinen van ’t Novemberwoud;
hoe koel en vochtig luwt het tusschen ’t hout
waar zoele vogelzang en zomer vluchtten.
Een plekje zuiver zilver fonkelt koud
door zwarte takken, die onrustig zuchten;
de hemel donkert snel, de zee verstout
haar grillig hart en mompelt stormgeruchten.
O zee, ik wou met God door ’t leven gaan,
wat schoonheid dragen als een rijke droomer
en van des levens markt mij ver verzond’ren.
Dies vuld’ ik met wat zand mijn gouden gomer,
maar peinzend luistrend blijf ik telkens staan,
en hoor uw zielestrijd van verre dond’ren.
Moed
O, laat mij gaan, waar gindsche duinen rusten,
waar koele westewind nauw ademhaalt
en matte herfstzon zilvertintig straalt
en vrede murmelt aan de kalme kusten!
Hoe laaft mijn lijf, o eeuwig onbewusten,
zich aan den wind, die van uw kruinen daalt,
en vallend loover lispelt en herhaalt,
dat eenmaal rusten mag, die nooit mocht rusten.
Want achter al mijn kwijnen en mijn klagen
trilt in mijn hart nu hoog, dan somber diep,
maar steeds, — een toon van nimmermeer versagen!
Omdat mijn Heiland bij mijn naam mij riep
en heeft gezegd, dat ook voor mij zal dagen
het leven, dat Hij in zijn sterven schiep!
Winter
Zonnedalen
1 Januari 1905.
Het wedergeboren zonlicht wast en wint!
En waandet gij den strijd met nacht verloren,
dat gij uw leger tusschen tuin en toren
en niet meer in der golven bedding vindt?
Dan brandd’ uw feesttoorts niet mijn oogen blind;
dàn stiet g’uit die vergulde wolkklaroenen
geen tonen, die het strijdenswee verzoenen
met d’eindelijken lof van wie verwint.
Herleef nu, zanger van Voorhout en blijheid!
„Niets nieuws aan ’t nieuwe jaar”? — wat ’s dan dat blinken
van zon, zuur en sneeuw? — en werd mijn hart
niet nieuw? — hoe anders zou zijn zang zoo klinken!
Het oude jaar is dood met al zijn smart
en ’t rijzend zonlicht komt met lust en vrijheid.
De belager
In d’oude kloostertuinen woedt de wind.
Ginds zweept hij ’t water en berent de duinen;
hier scheert en schraapt hij d’oude boomenkruinen
en hoogt om stam en wortel ’t gele zand.
Lang, lang verdorde reeds de monnikshand,
die, licht als zijn gebedenboek, de spade
verhief bij afgelegde kloosterwade,
om vroom te strijden tegen zonde en zand.
Als dan de beeklok liefde zong en lof
en avondbrand de „Hoeghe Sael” belichtte,
ver boven ’t bosch, dan bad hij voor zijn hof;
onwetend, dat na jaar en dag zijn toover
mij bidden doet om afweer van dien roover,
dien gravenhand een gruwb’ren zetel stichtte.
Ooster storm
Nu duldt de oostewind geen druppel damp.
Zijn ruischen wakkerd’ aan tot heftig razen;
hoor, hoor hem gieren door de zwarte mazen
dier oude eiken, krom van koude en kramp.
Mij tart die top! . . . de zege na den kamp!
Iö! een tentenstad vol goudblazoenen
en schallende van wind- en lichtklaroenen
golft daar der duinen lange legerkamp!
Wat zou de zee, nu oostewind en duin
de hand vereenigden in bondgenootschap,
waarvan hun lichtherauten luide boodschap
doen dav’ren langs de kust van kruin tot kruin!
Daar ligt z’in blauwe boeien van helootschap
en heerlijk blikkert Hollands veil’ge tuin!
Winternacht
De blanke bel der Januarimaan
stoot tegen hardgevrozen duinenflanken
en stort heur zilverschat van klare klanken,
die zingend naar onzichtbre kimmen gaan.
En waar des winters hooge harpen staan,
daar zweven, sluierijl en snel als hinden,
de koude, hartstochtlooze noordewinden
en ranken schel de gouden snaren aan.
Hoe zingt de nacht; — God wandelt over ’t duin, . . .
— — — — — — — — — — — —
Het kerkhof
En roerloos droomt de donk’re grafstad voort.
Als zwart omfloersde rouwgestalten droomen
de somb’re zuilen van haar eikeboomen;
geen fluist’ring langs hun kronendak, — geen woord!
Straks, als de wilde storm die stilte stoort,
dan dwaalt een droevig zingen door hun lanen
en op graniet en marmer klett’ren tranen;
van die daar sluim’ren, — niemand, die het hoort!
„Ontwikkeling” — reit van ver de reuzenstad;
„Ontbinding” — is de galm van dezen tempel;
O ziel die twijfelt, wie vervult uw nood?
Toen daagd’ in mij ’t visioen der paarlenstad,
en haar paleis droeg op z’n gouden drempel
Hem, die de sleutels heeft van hel en dood.
Duinenhoogtij
De Februaridag is lauw en zacht;
door scheuren, die de nevelwolken breken,
radert het zonnewiel zijn gouden speken
en zwaait ze over ’t duin, dat zwijgt en wacht.
Als tooverstaven doen ze vacht voor vacht
ontgloeien in hun eigen glans en luister;
het dorpenheer verblauwt in dons en duister,
de zee in nevels en ze murmelt zacht.
Verdiept het dal? ’t is of de hoogten heffen
haar kruin; alom vertrotschen de relieffen! . . .
De duinbruid nadert, die hun hart vervult . . .
Daar rijst het bruidslied zonder toom en teugels,
want boven d’oceaan in mist gehuld,
staat Lente met de sterke stormenvleugels.
31 December 1905
In memoriam . . .
De duinen droomen; — matte starren staren
als tranenoogen in het bleek azuur;
aan lage kimmen kwijnt het kopervuur
der maan; het ritselt in de dorre blaren.
Herinneringsdag! wie telt de droeve scharen,
die namen griffen in des noodlots muur . . .
O nooit vergetenen van uur tot uur,
te vroeg naar verre kusten heengevaren!
Derwaarts deed God ook u, vereerde, gaan;
en wij aanbidden als wij staan en klagen,
waarom zijn sikkels zulke halmen slaan . . .
God antwoordt: „Zwaar beladen tarwegraan,
zou Ik dat langer aan de stormen wagen,
zou Ik dat op de velden laten staan?”
De schipbreuk
Ps. 75 : 5.
Het golvenleger, beukend op de stranden,
breekt op Gods duinen en op menschenwerk
en voelt zich door den geest der stormen sterk
en braakt zijn schuim uit kokend’ ingewanden.
„Daar zijn ze! wreek uw bloedgekneusde handen!
„bij Donar! kraak dat dolle menschenschip!” . . .
Het rijst omhoog op duizend golvenhanden
en stort . . . en brijzelt op bazalten klip.
Het geeft zijn levens machtloos aan de baren
en bergt in ’t wrak, dat beeft van wraakgezang,
een handvol zielen, zat van doodsgevaren.
Erbarming staart het aan, ontroerd en bang
en weent heur traan in donker Godgedenken
en ziet zijn gramschapskelk het menschdom drenken.
21 Febr. ’07.
Decemberavond
Stil dwarrelt vroege sneeuw; het duinenheir
ligt roerloos op zijn winterwa te wachten
en hult zich huivrend in de blanke vachten
en legt het loome hoofd te slapen neer.
Reeds droomt het bosch door eindelooze nachten
en donk’re dagen van een grootsch weleer
en voelt de koele sneeuw zijn kruin bevrachten
en grijze sagen zingt het murm’lend meir.
Snel daalt de nacht, waarin geen ster zal flonk’ren.
Daar glimmert geel een licht op verre hoeve;
het dooft — en glimt op nieuw — en dooft weer uit.
Dat is een trouwe hand, die ’t venster sluit . . .
O hart, en niemand deert het waar wij toeven,
als winternacht en sneeuw den weg omdonk’ren.
Zomer
Hemelvaartsdag
Een grijze morgen laaft de landen,
die bij den zoelen wiegezang der winden
maar sluim’ren, sluim’ren als die welbeminden
wier hoofd de nevel koelt van zonnebranden.
Hoor! — hoort ge wel den stem dier kalme stranden
hun wachters welverdiende rust bevelen?
Ze lachen in hun blonden baard om ’t streelen
der geur’ge koeltjes uit de loofwaranden.
Het is de dag van Christi hemelvaart.
De verre klokken zingen van verlangen;
der Godgetrouwen beê in taal van brons:
„O Heilge Held der bangste hellevaart
„O Priester van ons hopen en ons bangen,
„bereid ons huis bij U en bid voor ons!
Sabbatmorgen
De sabbatmorgen bruist van zonnelicht.
En windjes stoeien langs den top der duinen,
van wier bemoste, heugnislooze kruinen
het dorpenrijke Holland voor mij ligt.
Hoe trillen nok van hoeve en godsgesticht!
En zuilen hitte stijgen van de daken;
verkwikkend koelt van al te hevig blaken
een zuchtje van de zee het aangezicht.
Maar zee en zonlicht kan geen ziel meer heffen
tot God, sinds God van allen is geweken,
en tot dit scheppingswerk niet wederkomt.
Dat doet zijn geest de duizenden beseffen,
die onder ’t gindsche dak genade smeeken,
wiens torentop de elfde ure bromt.
Erinnering
Natuur bereidt haar huis ter sabbathsrust
en met verlokkend licht en donker pronken
de looverdiepten, waar van zoelte dronken
z’n zang het zangerkoor in sluimer sust.
Door langgerekte, blauwe wolken lonken
nog stralen, die de wachters van de kust
in meer dan dagepracht doen staan en pronken,
eer hun het koele bad der golven bluscht.
O stemmingen uit vroege kinderjaren,
als in mijn dorp de klokken plechtig riepen:
„De sabbath komt, hij komt, des Heeren dag!”
Mijn lievelingen, die zoo lang al sliepen,
wat doet u door den zoelen avond waren,
mij wanen, dat ik u nog gistren zag?
17 Juni ’05.
Het wreede dal
Een reuzenkuil, gevuld met struik en kruiden,
leeft luid van bladgefluister en gesis
van wat daar kruipt en tiert en veilig is:
één looverzee en zang van ruischgeluiden.
Zie, zie, daar glimt een groene hagedis
en glibbert weg voor naderende schreden
van ’t zonneplekje in zwart geheimenis
naar groev’ en geul vol bange donkerheden
Hier wordt het teer konijn des bunzings buit
en spinnelist vangt spelende kapellen;
het vinkje schreit, door wezelklauw gegrepen!
Roep hier des levens duist’re werken uit
en aan een wrekend Rechter zal ’t vertellen
die hemel met zijn purp’ren avondstrepen.
Zonsondergang
Zóó zoudt ge ’t doek des kunstnaars niet gelooven!
Zóó sterft de zon in ’t rijk der fantasie!
Is dat diezelfde droeve doode, die
gij al te vaak door nevels zaagt ontrooven
heur laatsten glans? — De zee ligt onbestoven
en vlekloos als een blauw en blinkend schild,
en aan den gelen hemel, niet te dooven,
de zon haar zinkend beeld in luister tilt!
O, eenmaal, Heer van sterven en van leven,
wanneer mijn zon naar ’t late westen neigt,
zult gij dan sluiers om haar stralen weven?
U looft geen brekend oog, geen mond die zwijgt!
Of zult g’ op zond’ en dood en al wat dreigt,
reeds in het middaguur de zege geven?
O stad!
Hier, op de oude hoeve in ’t geurig duin
ontwijk ik al uw wemelzieke zielen
en stof en stank van doll’ automobielen,
van nieuwe straten, metselput en puin.
De knoestige eiken van haar wilde tuin
met dicht en donker kreupelhout daaronder,
ze toov’ren weg als eens het sprookjeswonder,
o menschenbeul, uw dak, uw torenkruin!
Nu spreekt tot mij die waas’ge duinenrij,
die reiger wand’lend door de hooge zalen
der zonneburcht; — haar dak van goud en blauw.
En . . . God mijn Schepper, die met teere trouw
mij noodt tot ruim en reiner ademhalen:
„O rust, herleef in mijn natuur, in Mij.”
Vadertaak
Weer schalt de roep des reigers door de rust.
Daar wiekt en wandelt hij zijn hooge wegen
en hoornt en toetert luid zijn weerzienslust
en snelt de blozend’ avondwolken tegen.
Hem leidt de blanke schuimbaan van de kust
ginds naar den voet dier wazig-verre bergen;
daar zijn ze, die van vaderkrachten vergen
na zware dagtaak: veiligheid in rust.
Zóó heeft het God gewild en zóó verordend;
en daarom geeft een vader zóó zijn leven
en deed, wie anders deed, het zich tot spijt.
In ’s vaders sterven zijn de kind’ren wordend;
zijn leven bloeit in ’t blij zich zelven geven . . .
Wat doet gij, zwerv’ling dezer eenzaamheid?
Zomeravond
Het land van Poot rust onder zwaar gewicht
van zomerzoelt’ en blauwe wolkgordijnen,
die boven ’t meir den afscheidsblik doen kwijnen
van ’t in de diept verzinkend dagelicht.
En ’t zuidewindje, klimmend op de duinen,
brengt zoete geuren uit het vergezicht
van golvend gras, van vrucht- en bloementuinen,
vrijwillig cijnsbaar, wie daar droomt en dicht.
Daar spat een gouden straal en zwijmt weer weg
aan ’t donk’re blauw en doet de stilte wachten
als vage angst bij nacht den bangen droomer.
Een dof gerol van zware wagenvrachten
op holle brug dreunt in de verte weg . . .
O weeldeüren van den vollen zomer!
Scheiden
De somb’re woudgang huldigt haar geheimen
met donk’re nis en laaggewelfde poort,
en zonnevlokken vallen en verdwijnen
als windgesuis de looverstilte stoort.
Zoo viel en fonkeld’ om weer te verkwijnen
in ’t looverdonker van mijn ziel het woord,
dat van uw lippen vloeien mocht, de reinen,
verrukkingsvol gesproken en gehoord.
Hier bracht ons liefd’ en looverzang te samen;
maar sinds? . . . o, onze wegen moesten scheiden;
deez’ woorden, laat mij u ten afscheid wijden:
Eens zal de muze melden onze namen
en — dat we met een groet en met een traan
zijn zwijgend elk zijn eigen weg gegaan.
Roeping
Het vroege morgenuur in heilig zwijgen
heeft duin en zee ter zoete rust gewijd;
één vogel zingt op roerelooze twijgen,
onwetend, wie zijn trillend lied benijdt.
Hoe orgelt door mijn looverkerk zijn kwelen
en roert de zoomen der oneindigheid;
daar wil mijn ziel de melodieën stelen
der reine wellust, die bij God haar beidt.
Mij riep zijn heil’ge wil tot zingend leven
en peinzend dool ik langs mijn liefste paden
en fleem: „O Vader, wreek mijn falen niet!
„Gij hebt uw liefde aan mijn hart hergeven;
„het zoekt zoo zondeblind en schuldbeladen
„den nieuwen slag van ’t U gewijde lied.”
Zomer
Een koepeldak van donk’re avondwolken
weerspiegelt in de zee met diep lazuur;
laag aan de kim omspant een riem van vuur
den zwaren moederschoot der blauwe kolken
O zoete droom der scheidend’ avonduur!
Een zang’rig klokje houdt de stilte wakker;
de koekoek lokt uit groene loovermuur
zijn lief naar vèr verscholen duinenakker.
Eén zoele wellust ademt heel natuur.
Uw groen-satijnen leger, o vorstinne,
heb ik bespied in ’t heilig uur der minne . . .
Waarom is wellust niet van eeuw’gen duur!
Daar blonk Gods vinger als een stof van vuur . . .
daar rolt de donder langs de wolkentinne!
Zonnelied
De zomer heerscht grootmachtig aan de transen,
die branden, branden en verteren niet,
want in de hooge wereldhal gebiedt
een koning onder God in witte glansen.
Het groene kleed der aard verschroeit, verschiet,
en mensch en vee ontvlucht de zonnelansen
en wil in stof en zweet en lijfsverdriet
in hunner schilden schaduw zich verschansen.
Lichtvader, zonne, niet alzoo uw zoon!
Daar gloeit mij van uw bloed door hart en ader;
ik ben geen vreemde aan uw gouden troon!
Zie, lachend klim ik op mijn duin u nader,
want naar éénzelfde recht van rijksgeboôn
vereeren wij den allerhoogsten Vader!
Dalende nacht
Het dreunend dagconcert moest toch verstommen!
Rondom mij is een zenuwlavend zwijgen;
de koop’ren maan verzilvert zich in ’t stijgen
en giet heur vree in blanke heuvelkommen.
Hier op mijn duintop, al te loom beklommen,
voel ik en suizend koeltje m’ overzijgen
en nòg de hitte van de velden stijgen,
die zich in blanken nevel gaan vermommen.
Daar, waar hun dorrend groen bij dag zich sterkte,
schijnt nu een breede zilverstroom te vlieten.
Zaagt g’aan het hemeldak, het onbedekte,
langs lange gouden lijn dien star verschieten?
Nu komt God zelf zijn zomernacht genieten . . .
O stille huiv’ring, die dat weten wekte.
Mijn graf
Delf eens mijn graf in ’t diepste duinravijn
en laat daar storm en nevel om mij treuren,
de trouwen, die zoo vaak mij op te beuren
verstonden, en mij lafenis te zijn.
Laat daar, symbool van diep geleden pijn,
het bliksemzwaard de zwarte nachten scheuren
en duinviool- en tijm- en rozegeuren
errin’ring aan vervlogen droomen zijn.
Zingt dan de zee van ver een domm’lig lied
en loeit het rund uit witte nevelweiden,
dan zweef ik stofloos door mijn droomgebied.
Séléne glimlacht zoet als zij mij ziet
en ’k zal met hemellof en lied verblijden
de zielen, die m’in zomernachten beiden.
Lente
Lente
De zonnetempel trilt op duizend zuilen;
omneveld schragen zij het gouden dak
en ’t wonder van mijn woeste, ruige kuilen
scheidt en vereenigt land en watervlak.
De rechtgesneden weiden spannen strak
het groene kleed naar grijze horizonnen
en speelsche voorjaarskoelte rimpelt zwak
het nevelblauwe moederland der bronnen.
O, lente jubelt schooner dan te voren,
en vleesch en bloed verkondigt niet het lot
eens werelds, onder vloek en doem verloren.
Door schoonheid gaat de weg niet meer tot God,
maar door het bloed van Hem, die uitverkoren
is tot des levens marteldood en spot.
God verheerlijken
In diepe schauw van grijze wolkenzeilen
rust kalm en hoev’ en dorp en duin en dal;
het keuv’lend koeltj’in spelend overijlen
staat telkens op na struikeling en val.
En ’t menschelijk hart, zoo machteloos om te peilen,
wat eens de rust der heem’len wezen zal,
gaat al te traag van vleugelslag verwijlen
en mederusten met die lieven àl.
Daar zingt, o pracht, een choor van zonnestralen,
dat luider langs de graven gaat en schettert
zijn resurrexit, smart en dood ten zoen;
en trillend stijgt de leeuwrik op en kwettert,
dat hij, ontvoerd aan nest en duin en dalen,
doet, trage ziel, wat God u gaf te doen!
Maart
Geen wester woede dreig, geen zuider list
doet donderwolken zwijgend opwaarts stuwen:
o ’t is een dag en weer om van te gruwen,
van Maartschen regenslag en kille mist.
De wind, die weken lang niet weet van luwen
blaast in de bergen snijdend zand en sist
door roestend rasterwerk en stookt den twist,
van wat in heilige eenheid zich moest huwen.
Zoo heerschen, lacy, ook de donkre dagen,
dat menschenziel aan menschenziel zich stoot,
onwillens vaak en bij der ziele klagen.
Dat is de wrev’le macht van zond’ en dood!
O duinen, harten, die dan dreigt te sagen,
brak niet op Golgotha ook deze nood?
Zielsdorst
Het bosch lag dorstend naar den hemel open;
’t riep tot den hemel met een droge keel,
of ’t van den Heer van boven wierd bedropen
met lange lafenissen, versch en veel.
Toen brak een donderslag de wolken open,
die luid verdreunde over duin en zee,
en alle mond, die riep, is volgelopen,
bij wond’re trillingen van heil en wee.
Zoo is de ziel van lentezoelheid zeker
en dat haar bloemen altoos bloeien zullen,
als stemmen Gods uit zwarte wolken klinken;
dan buigt ze ’t hoofd en heft haar leegen beker
dien God bij bliksemglans gewis zal vullen,
en dien ze eens in heerlijkheid zal drinken!
Lente
Schauw dekt de wei en glans de witte duinen,
die blinken aan de reine lentelucht;
door ’t groenend hout der eeuwenoude tuinen
vaart voorjaarswind en vogelzang en -zucht.
Met vlag en kransen komt een wilde vlucht
van lentbachanten uit het zuiden stuiven,
en wagens onder witte wolkenhuiven
vol bloemen, bold’ren nader door de lucht.
Daar schalt een kinderstem door ’t looversuizen;
de koekoek zingt z’n zang in zelfbehagen
en schor trompet de grillige fazant.
Onrustig wil het in m’n hart gaan ruischen!
Tot wie zend ik z’n trouwlijksten gezant,
tot wie zijn schoonst getooiden bloemenwagen?
Paschen
’t Gebied der wolken vol van goud en dons
en vogelkreten, die het voorjaar melden,
hoog boven ’t veilig nest dier verre velden
en ’t mos der duinen met z’n blinkend brons.
Der eerst ontwaakte vliegjes zoet gegons,
der eerste bloemen schuchter geurenspreiden
en klokken, die den Oostermorgen wijden:
al lent’ en lof en feestelijk gebons!
O dooden, die daar droomt in d’oude kerk
dier eiken, stug van stam en bloeinalatig,
zijn u Verrijzenis en lent’ onbatig,
en roert u niet des Heeren heerlijk werk?
Der zaal’gen geesten choor vult overmatig
den wierooktempel tusschen aard en zwerk.
Duineneere
Als Hindoeziel op Himalaya-kruinen
voel ik mijn Hollandsch hart den hemel na,
als van uw blonde toppen, o mijn duinen,
ik hemel, zee en Holland gade sla.
Uw wand’lend fondament is geen arduinen,
geen alpengloei gloeit op uw kruinen na
en nimmer roepen rotsen en ravijnen
den koenen stijger hun bevelend: Sta!
Maar waar die reuzen rots op rotsen toornen
al hooger, tot een bovenwolkig rijk,
daar viert een volk zijn zelfgenoegzaam droomen.
Gij kleinen, leerdet ons, in doem verloornen,
te strijden met het machtig zondenrijk,
en aan uw voeten knielt een volk van vromen.
Het oude spel
Ik zoek zoo lang vergeefs dat ééne leven,
dat ik niet vind en altijd vóór me zie;
’k wil haar alleen het heilig erfstuk geven,
mij nagelaten, niemand weet, door wie.
De beelden zijn van goud en fijn gedreven
en in een stijl voor stille harmonie;
het is te schoon om keurloos te vergeven, —
alleen aan háár, maar . . . die ik nergens zie.
O, aan den duinvoet in de groene wei
zet ik het dikwijls op en wil er spelen
als ’t knaapje voor zich zelf en zusje bei.
Dat moeizaam zelfbedrog gaat eens vervelen;
ik zie in ’t lenteblauw de vogels spelen;
waar blijft mijn blonde, lieflijke partij?
De nachtegaal
O hoor, de koekoek roept, de regen valt . . .
De Mei staat stil in d’eerste loovergangen.
’t Is roerloos, roerloos hier, en toch weerschalt
er machtiging tot duizend lofgezangen.
Ik lach — en tranen peerlen op mijn wangen;
als mij des levens zware last ontvalt,
wat machtiging tot nooit vermoede zangen
mij dan van ’s hemels drempel tegenschalt?
Tjuuk, tjuuk, — een schett’ring volgt: de nachtegaal!
Vertolkt die klacht de wereld van verlangen,
die door mijn boezem vaart, — in vogeltaal?
die schett’ring ongeduld bij ’t nooit ontvangen?
O prinsje met dat slavenkleed omhangen,
ons wat een lot naar onzer zangen praal!
Avondvrede
’t Is kil en stil; het noord heeft uitgeblazen
en sluimerlachend rekt het groene veld
zijn dampend kleed, tot waar met zwarte mazen
het bossch aan oog en wei zijn grenzen stelt.
Hoor, daar ontwaakt een langzaam zwellend razen
en breekt de rust met handen van geweld:
een trein, een kind van onbezonnen dwazen,
die ruste weig’ren, eer de dood hen velt.
’k Heb mijner duinen hoogsten top bestegen;
de Sabbath daalt op vlinderwieken neer;
nooit hebben dorp en dalen zoo gezwegen
en nimmer rustte zoo het zilv’ren meir . . .
Daar bidt een verre klok om sabbathszegen
en voert de stilte plechtig tot haar Heer.
Bloemenlied
Aan Jacqueline.
Hoe wekt, als in het vroeg seizoen der bloemen
het klokje over ’t late sneeuwveld klinkt
en met den lentewind haar tonen mengt,
hoe wekt dat lied aromen, niet te noemen.
Wat ware een zanger als geen taal der bloemen
het oud, maar eeuwig nieuwe lied hem zong
van geurend leven, dat den dood verdrong,
en stervend tegen dood en graf blijft roemen!
O, met een zieltje, nog zoo diep ontwetend,
met blije, blauwe hyacinthen-oogen,
met pareltjes van dauw, die nimmer drogen,
sinds God u riep, tot zijner hoven roem *),
zoo zongt ook gij dat lied m’n lieve bloem,
zoo hebt ook gij uw zangerziel geketend.
21 Maart ’07.
*) bij den doop.
„Houtrust” publiek
Als ’t lied van Mei met onweerstaanbaar zingen
hen lokt om naar mijn duinenrijk te gaan,
dan ga ik verder dan de versten gingen
en blijf, tot wie het langste bleven, gaan.
Dan zie ’k de stilte eindloos minnend aan;
dan klagen w’om dat ruwe binnendringen,
van wie der eeuw’ge schoonheid verre staan
en die haar kussen vroegen noch ontvingen.
Nu heerscht profaan gejoel en kindergillen,
waar monniksbeê en lied ontwijd vertrillen,
mijn zoete vogelzang is weggestorven . . .
O Constantijn, zal ik uw zonneschelden
met vloeken van die lindenlaan vergelden,
die mijn Batave Tempe heeft verdorven?!
Aan vrouwe
Florence Mathilde Ingelborch van der Sprengh,
gravin van Buren van Sizenheim
Nu wil mijn lied om uw bewonderd hoofd
een luister zijn van lichtend’ eerebogen.
. . . . . . . . . . . . .
Emblema
Laat mij m’n schoonste duinenberg u wijden,
o hooge Vrouwe, als een blank embleem;
laat zoo een milde glans door alle tijden
m’omlichten voor der tijden strenge veem.
En laat mij langs m’n donkre paden schrijden
bij ’t zachte zoeklicht van uw gunst; — ai neem
van wat mij streelt met middaghoog verblijden
dit lied als spiegeling en gouden zweem!
Mijn schoonste duinenberg, door de zon beschenen,
is blond en zacht en . . . boven alle hoog;
ze heft bij zonnelach en regenweenen
het vrome hoofd tot onzen God omhoog;
en altijd op die kleinen om haar henen
slaat meer dan lieflijk zij het moederoog
Zij als zomer
„Jungfrau, Mutter, Königin . . .!”
De dag van glans en luister was geboren!
Het maagd’lijk ongewisse lentetij,
gerijpt tot kalme zomerheerschappij,
goot stroomen zonneglans uit gouden horen.
Toen heeft z’een lichtgestalte zich verkoren,
die nader zweefde langs de duinenrij
en bevend eindigden de vogelkoren
en bevend lispelden mijn lippen: Gij?
Daar stond z’in al de pracht der wakend’ aarde,
waar lenteschoonheid langzaam in vergloeide
tot zomerweelden zonder tal;
toen ’k aan haar voet en volle borst ontwaarde,
als moeder blond, een lachend kindertal,
terwijl een gouden kroon haar lokken boeide.
Avondbeê
Ontkomen aan haars huizes kleine nooden,
ruischt zij naar ’t bidvertrek in torenkruin,
zoo vaak de zon gaat sluim’ren achter ’t duin
en stoot het kleine venster op, het looden.
Dan blikt ze ver, ver over land en zee;
maar duin en zee en zoelte zijn geen goden
en knielend buigt ze diep voor Gods geboden
het hooge hoofd en zoekt in Hem haar vreê.
Heur kindren, Heer, de donk’re en de blonde!
„Daal Heilge Geest, verreinend in ze neer;
ik heb ze vroeg tot U hun beê doen fluistren.
O, grijze adel veiligt niet voor zonde!
Herschep in mij een schuldloos hart, o Heer,
en laat geen aardeglans mijn oog verduistren!”
Afscheid
De avond doopt mijn duintop, u gewijd,
in glans van goud als altijd u omgloeide
en heft haar kruin naar Gods oneindigheid,
als gij het vrome hoofd, het blond-omstoeide.
Zijn flanken aan hangt donzig groen een kleed,
als ook uw vorstlijk-fiere vormen boeide,
toen, droeve ure die ik niet vergeet,
mijn hand voor ’t laatst ontroerd in d’uwe gloeide.
Gij gingt waar hooge rust en zonneschijn,
waar duizend loovers u het welkom wenken;
daar drinkt g’uw Godgeschonken levenswijn.
God moge uw huis en hart genadig zijn! . . .
Ik blijf in diep vereeren u gedenken,
zoo vaak de zon zal dalen achter ’t duin!
Aan Duinprinses
„Zon, sta stil”
Nog gloeit de feesttoorts hoog aan horizon
en wil niet doven in den damp der kimmen
die voor het klagend zielsoog blijven glimmen,
dat van zijn wellust scheiden moest, niet kon.
En als de held van Ai bij Ajalon
het dagelicht tot stilstaan riep, zoo doemen
ook bij bij beker, bruidsgeluk en bloemen
het zielelicht: „Sta stil, erinneringszon!”
O grijze Keizerstad in lenteglans,
o vergezicht van haar bezonde bergen
en gij, geleidend engeltj’ aan mijn zij . . .
Waar bleeft gij lieven àl, waar ben ik thans!
Uw beeld komt mij aan koude kusten tergen
en duin en woud en zee zijn dood voor mij!
Aan Duinprinses
Mijn kind, wilt gij de slanke draagster zijn,
zoolang tot God mij afroept van te zingen
in dezen dag van sterfelijke dingen
tot dien, waar alle zielen zalig zijn:
wilt liev’ling, gij zoolang de draagster zijn
van wat ik altijd om mij heb als blanken
van goud en geur doorweven nevelschijn
en als de schoonheid licht: een zee van klanken?
Zeg, lust het u, mijn koningin te zijn,
mij lachjes, zoet als rozen toe te strooien;
lijkt u dat koningskleed van hermelijn?
Het zal u ranke leden rijk vermooien,
maar weet, zijn geur bedwelmt, en meer dan wijn:
narcose dampt er uit zijn wijde plooien.
Germania’s dochter
Zij leunt aan moeders borst in peinzend staren,
het bloesemjonge, morgenblonde kind.
„En langt mijn liev’ling al naar ’t rijksbewind,
„omzongen van de wilde westen baren?”
„„Een weinig wel, maar even zestien jaren,
„„’t is nog zoo jong, te jong voor kroon en troon.””
„Mijn slagzwaard dekt uw hoofd, bij alle goôn!” —
en moeders hand rust op heur gouden haren.
„„Vertel, hoe was de prins die om mij vroeg.””
Zoetlachend blikt heur oog naar moeders oogen:
o zeg nog eens, wat mij zoo vreemd ontroerde . . .
„Van licht en goud de rusting, die hij droeg;
„als sneeuw zoo blank de banner, dien hij voerde;
„zijn oog van liefde . . . nevelovertogen.”
Zij komt!
Nu zingen zacht en zee en heuvelklingen
ter eere van dat garvenblonde kind
dat aanzweeft op den halsgebogen wind
en haar omwuift een wolk van meeuwenzwingen.
Als haar het droomend dorpje in ’t dal herkent,
dan vangen klokjes zang’rig aan te zingen
en scheepjes, met den boeg haar toegewend,
doen wimpels los in blije rimpelingen.
Zij richt den rozevoet naar ’t stille bosch;
daar droomt in ’t groen een marm’ren liedertempel;
wat doet zijn deuren wuivend openglippen,
zoodra haar voeten waren over ’t mos?
Daar wacht haar prins en groet haar op den drempel
en kust haar welkom met ontroerde lippen . . .
Haar huis en hart
Hoog op de duinen zetelt haar paleis;
deemoedig streelt er ’t helm de marm’ren vesten,
en brandt de zon heur afscheidsgroet in ’t westen,
dan groet haar golfgemurm en meeuwgekrijsch!
o, Duinprinses is zacht en goed en wijs,
en houdt den scepter in haar blanke handen,
en lacht, en geeft bevelen aan de stranden
en stelt aan wind, aan zon en zee heur eisch.
En is ze moe van ’t woelig rijksbewind
en Holland achter al haar duinen veilig,
dan waart z’in ’t woud, tot zij haar zanger vindt.
Z’n zwaard en harp zijn haar gewijd — en heilig;
en zong hij schoon, dan keert ze schuw en ijlig
en schrikt van vluchten wild en ruizelwind.
Zomermorgen
Het dak, rondom in ’t zwellend loof verborgen
en schaarsch omvloeid van zuidewind en zon,
druipt van een zangenvloed uit zuiv’re bron:
een vederwolk, een hartwolk zonder zorgen.
Hoe drinkt de zon de tranen van den morgen,
het stille bosch zijn vochtig bloemaroom
en ’t jonge paar den kelk vol liefd’ en schroom,
diep in de koele marmerzaal verborgen.
Door open poort en loverbogen vrij
waart nu hun blik in ’t ver verschiet verloren,
dan in elkanders oog — zoo zoet nabij.
„O min met mij uw Schepper meer dan mij;
„in stilt’ en zomer Hem alleen te hooren,
„dat predikt ons die donzen duinenrij!”
Wodan’s dienst
’t Was wintermiddag, wit van sneeuw de weide;
een looden koepel leek de donk’re lucht;
de duinen lagen bruin als winterheid;
in zwarte takken zweeg een ravenvlucht.
Hoe dronken wij de geurloos-held’re lucht,
waarin de zware beukenstammen blonken, . . .
toen plots’ling als een tooverzoet gerucht
er Wagner-hymnen diep in ’t woud weerklonken.
En zie, waar stam en kronen ruimte lieten,
daar blonken godenhelmen en -gewaden;
druïden offerden en maagden zongen;
toen hebt g’u vleiend aan mijn borst gedrongen,
dat ook wij nederknielden en aanbaden
en . . . stoord’ een eerste weig’ring ons genieten.
Het Christusbeeld
De zon brak door en blanke meeuwen vlogen
met sikkelvlucht langs ’t wijkend wolkengrauw
en dreigden ’t weefsel onzer jonge trouw;
de zee zong droef gezang van hoop en logen.
Ik kuste zacht uw onbevredigd’ oogen
en voerd’ u heen met stille teederheid
ter vlakte, die zich langs de duinen vlijt,
waar Christus hong, het stervend hoofd gebogen.
’k Wees u naar Hem en vroeg met innig smeeken:
„Mint gij Zijn kroon in ’t goud der winterzonne,
„zijn zuiver bloed in witte sneeuw en wind?
„In eigen schoonheid Hem als schoonheidsbronne
„en zijn verzoenend offer, o mijn kind?” . . .
Zij schudde ’t hoofd en ’k zag haar tranen leeken.
Scheiding
Toen was de slagboom sidd’rend neergezonken;
gescheiden staarden wij elkander aan
uit oogen, star van smart, waarin geen traan
het schroeien blussen kon der doffe vonken.
Daar rees de wind; — een witte reuzenzwaan
kwam nokkend aan haar voeten neergezonken
en zonder afscheidswoord of blik of lonken
nam zij den wreeden vederwagen aan.
Toen boog mijn smart de lang versterkte boomen
van zelfbedwang met luiden jammerklacht
en donker werd mijn oog van tranenstroomen . . .
Maar in mijn ziel sprak englentroostwoord zacht:
„Dank, dat u God van bangen druk ontlaadde;
„zoek ’s levens wellust niet, maar Zijn genade.”
Aan
Jhr. Mr. A.F. de Savornin Lohman
29 Mei 1837 — 1907
De hooge top
Der duinen heuv’lig volk is één van geest,
maar niet gelijk bij ’t sterk elkaar gelijken;
de berg, wiens schoud’ren naar den hemel wijken,
is steeds der broed’ren liefd’ en trots geweest.
Zijn blij bezit is geen luidruchtig feest,
maar stille dank, omdat zijn blikken reiken,
waar niemands oog de taal der kimmen leest,
— en wijl zijn kruin de stormen dwingt tot wijken.
In ’t heuvelland, door Gods genade schoon,
heft gij de grijze kruin ten blauwen hoogen,
gij bidt voor hen, gij strijdt hun stormenstrijd;
gij hebt hun kamp door riddereer gewijd; —
nu legt hun liefd’ in zwijgend mededoogen
op uw besneeuwde kruin haar eikekroon.
Aan
Augusta Osmunda Terwede
Ontluikende bloem
Hoe stooft de zon het broedend rijk der tuinen
en zware zomerwolken drijven om,
een gouden nevel kroont de blanke kruinen
van mijn zoetrokig, wazig duinendom.
Wat schreeuwt die stad haar duizend kelen stom,
wat wil dat nimmer rustend wielenrazen!
Daar volgen blinden, daar bevelen dwazen,
daar streeft en sterft de gierige menschendrom.
Ziet g’als een grijze streep dat verre bosch?
dien molen met zijn wentelende speken?
O stil, daar gaat een knop de windsels breken,
daar vouwt een bloem de teere bladen los . . .
O lust van Bloemendaal in zomerdosch!
O blonde voedsterling van zon en beken!
Haar jeugd
Wel was uw jeugd in luwt van duin en loover
een paradijs van aardsche lust en rust;
uw slaap, door ’t sluimerlied der zee gesust,
gaf elken morgen kracht en vreugde t’over.
En westewind, dien zilten schoonheidsroover,
ontroofdet gij zijn frissche levenslust;
uw lokkengoud aan ’t goudig zand der kust
en aan de zee — die blauwend’ oogentoover.
Sylphidetje van zuiverlijn’ge slankheid,
schuw als libellen en libellesnel;
o bronnennymph van marmerkoele blankheid!
Gij zijt mijn zoete vreugd en wellust wèl,
maar . . . nog zoo vèr de dag, dat gij mij dank wijdt
voor mijner rijmen fonkelende spel.
Slotzang
Vrede
Mijn God is Hij, die zee en duinen schiep;
die met z’n hand der golven bedding breidde
en deze ronde heuveltoppen rijde;
hen tot verweer, de zee ten aanval riep.
Z’n gouden zon doopt over ’t eindloos diep
en ’t heuv’lend veld eens Scheppers welbehagen,
omdat de dag des evenwichts zal dagen:
na strijd de vreê, die zooveel eeuwen sliep.
Want eenmaal zal aan deze stranden richten
de Vrederechter óók van zee en duin;
o Lieflijke van Patmos’ vergezichten!
Kracht ter verwoesting, wederkracht en puin,
uw hope daagt om Zijn verwinnend zwichten
op Golgotha’s bebloeden heuvelkruin!
